Şirket evlilikleri birçok nedenle gerçekleştiriliyor: (i) pazar payını artırabilmek, (ii) hedef şirkette bulunan özel varlıklara veya yetkinliklere hızlı bir şekilde ulaşılarak pazar konumunu güçlendirmek, (iii) kendi şirketinde bulunan yetkinliklerin daha geniş coğrafyalarda ve/veya pazar kesitlerinde yayılımını sağlamak, veya (iv) bir rakibin piyasadan çıkmasını sağlamak gibi…
Şirket satın alımlarında en önemli konulardan birisi de satın alım değerinin belirlenmesidir. Bu konuda yapılan yanlışlıklar uzun bir dönem satın alan şirketin değer yaratma potansiyelini sınırlayabiliyor. Şirketlerin değeri belirlenirken birçok faktör devreye giriyor. Hisseleri borsada işlem gören bir şirketin satın alım bedeli bile borsadaki fiyattan farklı olabiliyor. Şirket satın alım değerini mevcut ortakların işe yaklaşımından, şirketi satın almak isteyenler arasındaki rekabete ve satın almayı hedefleyen şirketlerin stratejilerine kadar birçok faktör değerin belirlenmesinde rol oynuyor. Bu nedenle, yatırım bankacılarının aracılık rolü önem kazanıyor.
Şirket değeri belirlenirken göz önüne alınan faktörlerden birisi benzer şirket alımlarında gerçekleşen fiyatlarla kıyaslamalardır. Ancak, şirketler ve şirketleri satın alanlar arasındaki farklar nedeniyle bu karşılaştırmalar yapılırken birçok düzeltme gerektirebilir. Bu düzeltmeler yapılırken şirketlerin kullandıkları sermaye, borçluluk ve yükümlülük durumları, şirketin risk profili, büyüme hızı, büyüklüğü, faaliyet dışı aktivitelerden elde edilen kazançlar ve farklı muhasebe standartları gibi faktörler değerlendirmeye alınıyor.
Bir şirketin değeri satın alan şirkette ne gibi boşlukları doldurduğu ile de bağlantılı olabilir. Şirket faaliyetlerinin hangilerinin satın alacak şirket için değer ifade ettiği de önemlidir. Örneğin, iki bankanın birleşmesinde şubelerinin yerleri ne kadar birbirini tamamlayıcı olursa satın alınacak varlıkların o kadar büyük bir kısmı satın alacak şirket için değer ifade eder. Bu nedenle, şirket değerinin belirlenmesi sadece teknik bir konu değil, aynı zamanda birleşmeden sonra uygulanacak stratejinin de yansımasını içermesi açısından bir yönetim konusudur.
Şirket satın alımında birleşme sonrası planlar ne kadar daha detaylı olarak hazırlanırsa, değer belirleme de o kadar etkin olarak yapılabilir. Ancak, özellikle satın alınacak şirket için rekabet olduğunda hızlı davranmak önem kazanır ve değerlemede bazı varsayımlar yapmak kaçınılşmaz olur. Bu nedenle, şirket satın alımlarında ve daha sonrası birleşme operasyonlarında deneyimli danışmanlarla çalışmak değerleme konusunda hata yapma riskini azaltır.
Şirket satın alımlarında dikkat edilmesi gereken konulardan birisi de insan kaynakları konusudur. Bir şirketin değerini belirleyen unsurların arasında o şirketin fiziksel varlıkları kadar şirketin sahip olduğu insan kaynağı, bilgi birikimi ve müşteri portföyü de yer alıyor. Şirketlerin satın alınmasında veya şirket birleşmelerinde finansal boyut için gösterilen özen, insan kaynağı boyutunda da gösterilmez ise şirket değerinde ciddi kayıplar oluşabiliyor. Dolayısıyla, satın alma veya birleşme yönünde atılacak stratejik adımlarda insan boyutuna da ilk aşamadan itibaren önem verilmesi, değer yaratabilmek için belirleyici oluyor.
Kaynak: ARGE Danışmanlık A.Ş.
